دو رشته فقه و حقوق و حقوق، در ساختار و مبانی تفاوت چندانی با هم ندارند و عمده تفاوت بین این دو رشته به نسبت و تعداد واحدهای فقه و حقوقی در آن ها برمی‌گردد. هر دو این رشته ها به بررسی منابع فقه و اصول و مطالعه دروس حقوقی می پردازند. عناوین دروس این دو رشته در مقطع کارشناسی تفاوت زیادی با هم ندارد اما تفاوت اصلی بین این دو رشته در تمرکز هر کدام بر بخش خاصی از این تقسیم بندی است و تفاوت در واحدهای مطالعاتی آن هاست.
در رشته حقوق قالب دروس تخصصی که دانشجویان مطالعه میکنند دروس حقوقی است و در کنار آن از دروس فقهی من باب آشنایی با اصول اولیه فقه و اصول مباحثی مطالعه می‌شود. اما در رشته فقه و حقوق اکثریت واحدها رویکرد فقهی دارند و دروس حقوقی در حد آشنایی کلی مورد مطالعه قرار میگیرد.
در کارشناسی هر دو رشته دانشجویان در مجموع حدود 145 واحد درسی می گذرانند، که شامل دروس عمومی، پایه و اختصاصی می‌‌باشد. تعداد واحدهای دروس تخصصی هر دو رشته حدود 85 واحد است که اکثرا آن ها عناوینی مشترک هستند اما با میزان واحدهای متفاوت است.
اهم واحدها در رشته فقه و حقوق عبارتند از: فقه 27 واحد، اصول فقه 15 واحد، حقوق مدنی 6واحد،حقوق جزا (عمومی و اختصاصی) 6 واحد، حقوق تجارت 4 واحد، آیین دادرسی(مدنی و کیفری) 4 واحد، حقوق بین الملل (عمومی و خصوصی) 4 واحد، حقوق اساسی 2 واحد و… .ترکیب واحد های تخصصی در کارشناسی رشته حقوق به این ترتیب هستند:فقه 8واحد، اصول فقه 4 واحد، حقوق مدنی 20واحد،حقوق جزا(عمومی و اختصاصی) 14 واحد، حقوق تجارت 7 واحد، آیین دادرسی(مدنی و کیفری) 9 واحد، حقوق بین الملل (عمومی و خصوصی) 8 واحد، حقوق اساسی 5 واحد و…
همان طور که مشاهده می شود رشته فقه و حقوق اسلامی و حقوق به لحاظ ساختاری تفاوت چشم گیری ندارد و تنها میزان و عمق پرداختن به عناوین و دروس تفاوت دارد که در هر یک از آنها همان طور که از عنوان رشته مشخص است، جنبه فقه یا حقوق غلبه بیشتر و قوی تر دارد.
به لحاظ کارایی و آینده کاری هر کدام از این رشته ها می‌توان گفت محدودیتی برای هیچ یک از این دو رشته در مسیرهای شغلی مرتبط برایشان وجود اما با توجه به میزان تمرکز روی درس های فقهی یا حقوقی توان علمی دانشجویان در بخش های مختلف متفاوت است و جهت تکمیل نقاط قوت و ضعف خود نیاز به برنامه ریزی و مطالعات منسجم خواهند داشت اما محدودیتی برای شرکت در آزمون های مرتبط (قضاوت، وکالت و سردفتری) نخواهند داشت.
در بین دانشجویان این دو رشته معمولا دانشجویان رشته حقوق در آزمون وکالت موفق تر عمل میکنند چرا که جنس این آزمون عمدتا از دروس و مباحث حقوقی است که در دوره کارشناسی رشته حقوق این دورس به شکل مبسوط و دقیق مورد مطالعه قرار میگیرد و فارغ التحصیلان کارشناسی حقوق از ذهنی آماده تر برای این آزمون برخوردارند.
اما به سبب اینکه حقوق کشور ما ریشه در فقه اسلامی شیعی دارد، دانشجویان رشته فقه و حقوق نیز میتوانند در این آزمون شرکت کنند و نتایج مطلوبی به دست آورند، اما طبیعتا ضرورت مطالعه دقیق و کاربردی منابع اصلی دروس این آزمون برای دانشجویان رشته فقه و حقوق بیشتر حس می‌شود.
بازار کار و موقعیت رشته فقه و حقوق
- تدریس در دبیرستان
- تدریس در دانشگاه ها و موسسات
- محقق و پژوهشگر
- کارشناس امور حقوقی و قضایی (بسیاری از شرکت های خصوصی و ارگان های دولتی جهت امور اداری و حقوقی و دفتری خود از بین کارشناسان این دو رشته جذب نیرو می نمایند.)
- وکالت : فارغ التحصیلان کارشناسی رشته های «فقه و حقوق» و «حقوق» میتوانند در آزمون رسمی وکالت شرکت کنند و به شکل رسمی در حیطه وکالت فعالیت نمایند.
گروه هایی که میتوانند در این آزمون شرکت کنند عبارتند از:
- فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی یا بالاتر در رشته حقوق
- فارغ التحصیلان کارشناسی فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل آن از دروس حوزوی(با تایید مرجع صالح)
قضاوت: فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته های حقوق و فقه و حقوق می توانند در آزمون قضاوت شرکت کنند.
گروه هایی که میتوانند در این آزمون شرکت کنند عبارتند از:
۱. فارغ التحصیلان کارشناسی رشته های «حقوق»، «فقه و حقوق»
۲. فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق در یکی از گرایش ها
۳. فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد پیوسته الهیات، معارف اسلامی و ارشاد با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
۴. فارغ التحصیلان سطح دو حوزه یا بالاتر
سردفتری: فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته های حقوق قضایی و فقه و حقوق می توانند در آزمون رسمی سردفتری شرکت کنند.
گروه هایی که میتوانند در این آزمون شرکت کنند عبارتند از:
- اشخاصی که دارای کارشناسی حقوق قضائی و فقه و مبانی حقوق اسلامی باشند.
- کسانی که دارای دو سال سابقه خدمت قضایی یا وکالت پایه یک دادگستری باشند.
- سایر کارشناسی¬ها به شرط داشتن سه سال سابقه دفتریاری.
- اشخاصی که از مراجع مسلم، دارای تصدیق اجتهاد طبق آیین‌نامه‌ای که به تصویب وزارت دادگستری می‌رسد، باشند.
- دفتریارانی که دارای گواهی قبولی امتحان مخصوص سردفتری و دفتریاری موضوع شق سوم ماده ۱۰ قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۱۶ باشند به شرط داشتن پنج سال سابقه دفتریاری.
- دفتریارانی که دارای دیپلم کامل متوسطه باشند به شرط داشتن هفت سال سابقه دفتریاری اول.
- دفتریاران اول که در تاریخ تصویب این قانون شاغل بوده و ۱۵ سال سابقه دفتریاری اول اعم از تناوب و یا مستمر داشته باشند.
- دفتر ثبت ازدواج و طلاق
- مشاوره حقوقی
سوالات متداول
آیا آزمون وکالت برای دانشجویان فقه و حقوق قابل شرکت است؟
بله؛ آزمون وکالت برای دانشجویان سال آخر فقه و حقوق قابل شرکت است.
آیا آزمون قضاوت برای دانشجویان فقه و حقوق قابل شرکت است؟
بله؛ آزمون قضاوت برای دانشجویان سال آخر فقه و حقوق قابل شرکت است.
آیا آزمون سردفتری برای دانشجویان فقه قابل شرکت است؟
بله؛ آزمون سردفتری برای دانشجویان سال آخر فقه و حقوق قابل شرکت است.
آیا آزمون سردفتری ازدواج برای دانشجویان فقه و حقوق قابل شرکت است؟
بله؛ آزمون دفاتر ازدواج و طلاق برای دانشجویان سال آخر فقه و حقوق قابل شرکت است.
