مقایسه رشته های حقوق، فقه و حقوق و بازار کار این دو رشته

در این مقاله به تفاوت رشته های خقوق، فقه و حقوق و فقه و مبانی حقوق میپردازیم. دو رشته حقوق و فقه و حقوق، در ساختار و مبانی تفاوت چندانی با هم ندارند و عمده تفاوت بین این دو رشته به نسبت و تعداد واحدهای فقه و حقوقی در آن ها برمی‌گردد. هر دو این رشته ها به بررسی منابع فقه و اصول و مطالعه دروس حقوقی می‌ پردازند. عناوین دروس این دو رشته در مقطع کارشناسی تفاوت زیادی با هم ندارد اما تفاوت اصلی بین این دو رشته در تمرکز هر کدام بر بخش خاصی از این تقسیم بندی است و تفاوت در واحدهای مطالعاتی آن هاست.

فرق رشته حقوق و فقه و مبانی حقوق؛ رشته حقوق با فقه و حقوق چه تفاوت هایی دارد؟

در رشته حقوق قالب دروس تخصصی که دانشجویان مطالعه می‌‌کنند دروس حقوقی است و در کنار آن از دروس فقهی من باب آشنایی با اصول اولیه فقه و اصول مباحثی مطالعه می‌شود. اما در رشته فقه و حقوق اکثریت واحدها رویکرد فقهی دارند و دروس حقوقی در حد آشنایی کلی مورد مطالعه قرار می‌‌گیرد.
در کارشناسی هر دو رشته دانشجویان در مجموع حدود 145 واحد درسی می‌ گذرانند، که شامل دروس عمومی‌، پایه و اختصاصی می‌‌باشد. تعداد واحدهای دروس تخصصی هر دو رشته حدود 85 واحد است که اکثرا آن ها عناوینی مشترک هستند اما با میزان واحدهای متفاوت است.
اهم واحدها در رشته فقه و حقوق عبارتند از: فقه 27 واحد، اصول فقه 15 واحد، حقوق مدنی 6واحد،حقوق جزا (عمومی‌ و اختصاصی) 6 واحد، حقوق تجارت 4 واحد، آیین دادرسی(مدنی و کیفری) 4 واحد، حقوق بین الملل (عمومی‌ و خصوصی) 4 واحد، حقوق اساسی 2 واحد و… .ترکیب واحد های تخصصی در کارشناسی رشته حقوق به این ترتیب هستند:فقه 8واحد، اصول فقه 4 واحد، حقوق مدنی 20واحد،حقوق جزا(عمومی‌ و اختصاصی) 14 واحد، حقوق تجارت 7 واحد، آیین دادرسی(مدنی و کیفری) 9 واحد، حقوق بین الملل (عمومی‌ و خصوصی) 8 واحد، حقوق اساسی 5 واحد و…
همان طور که مشاهده می‌ شود رشته فقه و حقوق اسلامی‌ و حقوق به لحاظ ساختاری تفاوت چشم گیری ندارد و تنها میزان و عمق پرداختن به عناوین و دروس تفاوت دارد که در هر یک از آنها همان طور که از عنوان رشته مشخص است، جنبه فقه یا حقوق غلبه بیشتر و قوی تر دارد.
به لحاظ کارایی و آینده کاری هر کدام از این رشته ها می‌توان گفت محدودیتی برای هیچ یک از این دو رشته در مسیرهای شغلی مرتبط برایشان وجود اما با توجه به میزان تمرکز روی درس های فقهی یا حقوقی توان علمی‌ دانشجویان در بخش های مختلف متفاوت است و جهت تکمیل نقاط قوت و ضعف خود نیاز به برنامه ریزی و مطالعات منسجم خواهند داشت اما محدودیتی برای شرکت در آزمون های مرتبط (قضاوت، وکالت و سردفتری) نخواهند داشت.
در بین دانشجویان این دو رشته معمولا دانشجویان رشته حقوق در آزمون وکالت موفق تر عمل میکنند چرا که جنس این آزمون عمدتا از دروس و مباحث حقوقی است که در دوره کارشناسی رشته حقوق این دورس به شکل مبسوط و دقیق مورد مطالعه قرار میگیرد و فارغ التحصیلان کارشناسی حقوق از ذهنی آماده تر برای این آزمون برخوردارند.
اما به سبب اینکه حقوق کشور ما ریشه در فقه اسلامی شیعی دارد، دانشجویان رشته فقه و حقوق نیز میتوانند در این آزمون شرکت کنند و نتایج مطلوبی به دست آورند، اما طبیعتا ضرورت مطالعه دقیق و کاربردی منابع اصلی دروس این آزمون برای دانشجویان رشته فقه و حقوق بیشتر حس می‌شود.

به طور کلی تفاوت ها و شباهت های این دو رشته را در ادامه جمع بندی میکنیم:

شباهت های حقوق با فقه و حقوق:

• هر دو رشته حقوق و فقه و حقوق به مطالعه قوانین و مباحث حقوقی می‌پردازند.
• هر دو رشته می‌توانند در آزمون وکالت شرکت کنند و مدرک وکالت را دریافت کنند.
• هر دو رشته به دانشجویان امکان خدمت در ارگان‌های دولتی را می‌دهند.

تفاوت های حقوق با فقه و حقوق:

1. محتوا و تمرکز:

• رشته حقوق بیشتر در زمینه موضوعات حقوقی و قوانین عمومی تمرکز دارد، در حالی که رشته فقه و حقوق بیشتر در زمینه موضوعات فقهی و اسلامی تمرکز دارد.
• رشته حقوق بیشتر به مسائل حقوقی و قوانین مدنی می‌پردازد، در حالی که رشته فقه و حقوق بیشتر به مسائل مذهبی و فقهی تمرکز دارد.

2. ادامه تحصیل:

•  فارغ‌التحصیلان رشته حقوق می‌توانند در کشورهایی که مبانی حقوق آن‌ها شبیه به مبانی حقوق ایران است، رایگان تحصیل کنند. مثلاً در کشورهایی مانند فرانسه
•  فارغ‌التحصیلان رشته فقه و حقوق می‌توانند در دانشگاه‌های معتبر کشورهای خارجی ادامه تحصیل دهند، اما انتخاب رشته‌های مرتبط با الهیات و مطالعات ادیان نیز ممکن است.

رشته فقه و حقوق اسلامی با رشته الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی چه تفاوت هایی دارد؟

رشته فقه و حقوق اسلامی و رشته الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی دو رشته متفاوت در حوزه علوم اسلامی هستند. در ادامه به تفاوت‌های اصلی بین این دو رشته می‌پردازیم:

محتوا و دروس:

رشته فقه و حقوق اسلامی: در این رشته، دانشجوان به مطالعه و تحلیل منابع اسلامی، مبانی فقهی و حقوقی، قوانین اسلامی و اصول حقوق اسلامی می‌پردازند. دروسی مانند فقه، اصول فقه، حقوق مدنی اسلامی، حقوق جزا اسلامی و حقوق تجارت اسلامی در این رشته تدریس می‌شوند.
رشته الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی: در این رشته، دانشجوان به مطالعه و تحلیل منابع اسلامی، فقه و اصول فقهی، مبانی حقوق اسلامی و مسائل مرتبط با فقه و حقوق اسلامی می‌پردازند. دروسی مانند فقه، اصول فقه، مبانی حقوق اسلامی و حقوق مدنی اسلامی در این رشته تدریس می‌شوند.

تمرکز و تخصص:

رشته فقه و حقوق اسلامی: در این رشته، تمرکز بیشتری بر روی مباحث حقوقی و قوانین اسلامی وجود دارد. دانشجوان در این رشته به طور عمده به مطالعه و تحلیل قوانین و مسائل حقوقی اسلامی می‌پردازند.
رشته الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی: در این رشته، تمرکز بیشتری بر روی مباحث فقهی و اصول فقهی اسلامی وجود دارد. دانشجوان در این رشته به طور عمده به مطالعه و تحلیل مسائل فقهی و اصول فقهی اسلامی می‌پردازند.

مسیرهای شغلی:

رشته فقه و حقوق اسلامی: فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در حوزه‌هایی مانند قضاوت، وکالت، مشاوره حقوقی، تدریس و تحقیقات علمی در حوزه حقوق اسلامی فعالیت کنند.
رشته الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی: فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در حوزه‌هایی مانند تدریس و تحقیقات علمی مشغول به کار شوند.

رشته حقوق و حقوق قضایی چه تفاوت هایی دارند؟

رشته حقوق و حقوق قضایی دو رشته مستقل در حوزه حقوق هستند، اما تفاوت‌هایی در محتوا و تمرکز آن‌ها وجود دارد.

رشته حقوق به طور کلی به مطالعه و تحلیل سیستم قانونی و حقوقی یک کشور می‌پردازد. دانشجویان رشته حقوق در طول تحصیل خود با اصول عمومی حقوق، حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق جزایی، حقوق بین‌الملل و سایر حوزه‌های حقوقی مواجه می‌شوند. آن‌ها با تحلیل قوانین، مباحث قضایی و روابط حقوقی میان اشخاص و نهادها، به دانش و فهم عمیقی از ساختار و عملکرد حقوق در جامعه می‌رسند.

از طرف دیگر، حقوق قضایی به تحلیل و مطالعه تمرینی و عملیاتی حقوق تمرکز دارد. دانشجویان حقوق قضایی به طور عمده روی روند قضایی و فرایندهای قانونی تمرکز می‌کنند، مانند اجرای قانون، تحقیق و پژوهش قضایی، اصول بومی و رویه‌های قضایی. آن‌ها با اصول و فرایندهای قضایی، نظام قضایی و روابط حقوقی در دادگاه‌ها و سایر نهادهای قضایی آشنا می‌شوند.

بنابراین، اگرچه رشته حقوق به صورت کلی مفاهیم و مباحث حقوقی را پوشش می‌دهد، اما حقوق قضایی بیشتر در تمرین و اجرای عملی قوانین تمرکز دارد. هر دو رشته مهارت‌ها و دانش‌هایی را در زمینه حقوق ارائه می‌دهند اما با تمرکز متفاوتی.

بازار کار و موقعیت شغلی رشته فقه و حقوق

رشته فقه و حقوق به دلیل پیوندی که با مسائل قانونی، حقوقی، و دینی دارد، در کشورهای اسلامی و به خصوص در ایران بازار کار خاصی دارد. موقعیت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان این رشته به چند دسته مختلف تقسیم می‌شود، که هر کدام از آن‌ها به تخصص و علاقه فرد بستگی دارد:

• تدریس در دبیرستان، دانشگاه ها و موسسات: کسانی که به تحقیق و تدریس علاقه دارند، می‌توانند پس از ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر (کارشناسی ارشد و دکتری) و با داشتن تخصص در فقه و حقوق اسلامی، به عنوان استاد دانشگاه یا محقق در مراکز علمی و پژوهشی فعالیت کنند.
• کارشناس امور حقوقی و قضایی: (بسیاری از شرکت های خصوصی و ارگان های دولتی جهت امور اداری و حقوقی و دفتری خود از بین کارشناسان این دو رشته جذب نیرو می نمایند. این سازمان‌ ها نیاز به مشاوران حقوقی دارند تا در زمینه‌های مختلفی مانند قراردادها، مسائل اداری، و دعاوی حقوقی کمک کنند. فارغ‌التحصیلان فقه و حقوق به دلیل داشتن دانش ترکیبی از مباحث حقوقی و فقهی، برای این نوع مشاغل مناسب هستند.

• وکالت: فارغ التحصیلان کارشناسی رشته های «فقه و حقوق» و «حقوق» میتوانند در آزمون رسمی وکالت شرکت کنند و به شکل رسمی در حیطه وکالت فعالیت نمایند. با دریافت پروانه وکالت (از طریق آزمون کانون وکلا یا مرکز مشاوران قوه قضاییه)، فارغ‌التحصیلان می‌توانند به عنوان وکیل مدافع یا مشاور حقوقی فعالیت کنند. این شغل در بسیاری از حوزه‌های حقوقی، از جمله حقوق مدنی، کیفری، خانواده، و تجاری کاربرد دارد.

• قضات و مشاغل مرتبط با قوه قضاییه: فارغ‌التحصیلان رشته فقه و حقوق می‌توانند پس از طی دوره‌های مربوط و قبولی در آزمون‌های خاص، به عنوان قاضی در دستگاه قضایی کشور فعالیت کنند. شغل قضاوت به دلیل جایگاه مهمش در جامعه از موقعیت‌های مطلوب فارغ‌التحصیلان این رشته است.

• مشاغل در نهادهای مرتبط با امور شرعی: در برخی از نهادهای مذهبی، فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند به عنوان مشاور شرعی یا مسئول امور فقهی فعالیت کنند. این نوع مشاغل بیشتر در نهادهایی مانند حوزه‌های علمیه، سازمان‌های تبلیغاتی اسلامی و مراکز تحقیقاتی دینی وجود دارند.

•  قانون گذاری و مشاوره در مجلس شورای اسلامی: افرادی که در زمینه حقوق و فقه تخصص دارند، می‌توانند به عنوان مشاوران حقوقی یا فقهی در مجلس شورای اسلامی و سایر نهادهای قانون‌گذاری فعالیت کنند و در تهیه و تصویب قوانین مؤثر باشند.

• . نویسندگی و تولید محتوای حقوقی و فقهی، تحقیق و پژوهش: فارغ‌التحصیلان می‌توانند به نگارش کتاب‌ها، مقالات علمی و حقوقی بپردازند و در تولید محتوا برای موسسات حقوقی و دینی فعال باشند. این شغل می‌تواند برای افرادی که به پژوهش و نگارش علاقه دارند، مناسب باشد.

گروه هایی که میتوانند در آزمون وکالت شرکت کنند عبارتند از:

•  فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی یا بالاتر در رشته حقوق
• فارغ التحصیلان کارشناسی فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل آن از دروس حوزوی (با تایید مرجع صالح)

با مطالعه مقاله (نقشه راه اخذ پروانه وکالت از رشته فقه و حقوق چیست؟) اطلاعات بیشتری در این مورد کسب میکنید.

قضاوت: فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته های حقوق و فقه و حقوق می توانند در آزمون قضاوت شرکت کنند.
گروه هایی که میتوانند در این آزمون شرکت کنند عبارتند از:
۱. فارغ التحصیلان کارشناسی رشته های «حقوق»، «فقه و حقوق»
۲. فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق در یکی از گرایش ها
۳. فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد پیوسته الهیات، معارف اسلامی و ارشاد با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
۴. فارغ التحصیلان سطح دو حوزه یا بالاتر

سردفتری: فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته های حقوق قضایی و فقه و حقوق می توانند در آزمون رسمی سردفتری شرکت کنند.
گروه هایی که میتوانند در این آزمون شرکت کنند عبارتند از:

• اشخاصی که دارای کارشناسی حقوق قضائی و فقه و مبانی حقوق اسلامی باشند.
• کسانی که دارای دو سال سابقه خدمت قضایی یا وکالت پایه یک دادگستری باشند.
• سایر کارشناسی ها به شرط داشتن سه سال سابقه دفتریاری.
• اشخاصی که از مراجع مسلم، دارای تصدیق اجتهاد طبق آیین‌نامه‌ای که به تصویب وزارت دادگستری می‌رسد، باشند.
•  دفتریارانی که دارای گواهی قبولی امتحان مخصوص سردفتری و دفتریاری موضوع شق سوم ماده ۱۰ قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۱۶ باشند به شرط داشتن پنج سال سابقه دفتریاری.
• دفتریارانی که دارای دیپلم کامل متوسطه باشند به شرط داشتن هفت سال سابقه دفتریاری اول.
• دفتریاران اول که در تاریخ تصویب این قانون شاغل بوده و ۱۵ سال سابقه دفتریاری اول اعم از تناوب و یا مستمر داشته باشند.
• دفتر ثبت ازدواج و طلاق
• مشاوره حقوقی

چه منابعی برای کنکور ارشد و دکتری فقه و مبانی حقوق مناسب است؟

با خرید منابع کنکور کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق از موسسه حافظون، شما به راحتی و با کمترین زمان و هزینه ممکن می‌توانید به مطالعه و آمادگی برای آزمون کنکور ارشد در رشته فقه و مبانی حقوق بپردازید. این منابع شامل درسنامه‌ها، تست‌ها و کتاب‌های مرتبط با این رشته می‌باشند و به شما کمک می‌کنند تا مفاهیم و مباحث مهم را به خوبی آموزش ببینید و در کنکور با موفقیت عمل کنید.